Nie traktujmy polskiej wsi jako problemu, potraktujmy jej zasoby jako szansę dla gospodarki – taki apel wystosowali uczestnicy tegorocznej edycji konferencji „Energia, Środowisko, Rolnictwo”, która odbyła się pod patronatem honorowym Ministra Środowiska w Centrum Współpracy Międzynarodowej w Grodnie k/Międzyzdrojów w dn. 11-12 października 2018 roku.
Rozwój energetyki rozproszonej, termomodernizacja budynków mieszkalnych oraz rozwój nowoczesnego ciepłownictwa w ramach programu „Czyste Powietrze” oraz środków europejskich, a także wsparcie produkcji rolnej przeznaczonej na rynek energetyczny – to główne kierunki działań rządowych, o których dyskutowano podczas tegorocznej edycji konferencji pt. „Rozwój energetyki rozproszonej a ograniczenie smogu na obszarach wiejskich” organizowanej przez Fundację Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej.
Nowa strategia dotycząca biogospodarki w Europie
Zdaniem Phila Hogana, Komisarza ds. rolnictwa UE, rolnictwo musi być postrzegane nie tylko jako źródło surowców żywnościowych, ale także tych wykorzystywanych do produkcji energii, które pozwolą rolnikom zdywersyfikować swoje dochody. Komisarz wspomniał również o długoterminowej prognozie obniżenia emisji (nowa strategia dotycząca biogospodarki dla zrównoważonej Europy), którą przedstawiła Komisja Europejska).
– Chodzi o to, aby rolnicy produkujący uprawy na rzecz rynku energetycznego mogli odnieść sukces i byli za to wynagradzani. Być może pojawią się jakieś błędy czy jakieś porażki, ale powiedziałbym, że strategia biogospodarki (…), nakreśli realne polityki na okres po roku 2020. Nie możemy tracić czasu, jeżeli chodzi o to co jest ważne dla dobra publicznego i dążyć do zmiany istniejącego miksu energetycznego. Chcemy, aby rolnicy byli częścią tego rozwiązania (…), ale musimy dać im pewne początkowe gwarancje w odniesieniu do rynku i ceny – powiedział Phil Hogan.
Walka z ubóstwem energetycznym
Jak podkreślił Jerzy Buzek, Przewodniczący Komisji ds. Przemysłu, Badań Naukowych i Energii Parlamentu Europejskiego, walka o czyste powietrze w Polsce powinna opierać się na czterech kluczowych elementach: ciepłownictwie, rozwoju energetyki rozproszonej, działaniach na rzecz poprawy sprawności energetycznej kraju, a także walce z tzw. „ubóstwem energetycznym”.
– Wykorzystanie paliw (kopalnych) do ogrzewania to jest trudność i mankament w naszej części Europy (…). Problem związany z ogrzewaniem dotyczy w takim samym stopniu środowisk wiejskich, jak i środowisk miejskich. A pod względem tzw. ubóstwa energetycznego, które zostało wyróżnione jako jeden z najważniejszych czynników zanieczyszczenia smogiem to na polskiej wsi jest to 70 proc. (jeżeli chodzi o ubóstwo energetyczne) (…). Tylko 30 proc. jest w miastach (…). Zagrożenie w naszej części Europy jest więc de facto największe na wsi – powiedział Jerzy Buzek.
Program „Czyste Powietrze” rządową odpowiedzią na walkę ze smogiem
Jak zaznaczył Minister Środowiska, Henryk Kowalczyk, odpowiedzią na walkę ze smogiem na terenach wiejskich, który w przeciwieństwie do centrów dużych miast, gdzie problemem są spaliny samochodowe, wynika z tzw. niskiej emisji, jest obecnie wdrażany rządowy program „Czyste Powietrze”.
– Program przewiduje dotacje dla kompleksowych rozwiązań energetycznych przy domach jednorodzinnych – a więc nie tylko propozycje wymiany źródła ogrzewania, wymiany pieca, dlatego że te czyste źródła ogrzewania czasami są droższe, ale również połączenie tego z termomodernizacją. A więc (w efekcie) dużo mniejsze zapotrzebowanie na energię z tym związane. Przy takim kompleksowym podejściu, czyli dokonaniu termomodernizacji, ocieplenia ścian, wymianie okien, itd. i wymianie pieca, koszty ogrzewania powinny być mniejsze. Pomimo tego, że źródło jest droższe, niż przed rozpoczęciem przedsięwzięcia – powiedział Henryk Kowalczyk, Minister Środowiska.
Według Ministra Program „Czyste Powietrze” przyczyni się nie tylko do zwalczania ubóstwa energetycznego, poprawy klimatu przez zmniejszenie emisji CO2, ale także mniejszego zużycia energii elektrycznej – w przypadku domów jednorodzinnych budowanych w latach 60. i 70. oszczędności przy kompleksowej termomodernizacji mogą sięgać nawet 70 proc.
Wieś źródłem energii
Z kolei Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Jan Krzysztof Ardanowski wyraził pogląd, że kwestia ubóstwa energetycznego wsi to nie tylko problem budynków, które wymagają termomodernizacji, ale także kwestia zaopatrzenia obszarów wiejskich w odpowiednią ilość i jakość energii elektrycznej. Tym samym Minister wskazał, że wszystkie surowce powstające w wyniku działalności rolniczej w Polsce, nie powinny być eksportowane, a przetworzone w kraju tak, aby maksymalnie je wykorzystać. Rozwiązaniem jest właśnie energetyka rozproszona.
– Wieś może być wielkim źródłem nie tylko żywności, ale również energii (…). To jest również bardzo ważne działanie wizerunkowe i godnościowe dla rolników. Powinni się poczuć, oczywiście wspierani, jako współodpowiedzialni nie tylko za produkcję żywności, bezpieczeństwo żywnościowe i suwerenność, która bezpieczeństwo żywnościowe w znacznej mierze gwarantuje, ale (…) również za zaopatrzenie w energię – powiedział Jan Krzysztof Ardanowski.
Mister podkreślił również, że bez energii, na obszarach wiejskich nie może być rozmowy o rozwoju przedsiębiorczości – powstawaniu małych i średnich firm, przetwórstwa czy innych form działalności, związanych nie tylko z rolnictwem.
Energetyka rozproszona ważnym elementem w miksie energetycznym, ale dopiero w perspektywie kolejnych lat
Zdaniem Wiceministra Energii, Tadeusza Skobla, w perspektywie kolejnych lat energetyka rozproszona i klastry energii będą stawać się elementem dominującym, jeżeli chodzi o zabezpieczenie energii elektrycznej na obszarach wiejskich. Służą temu min. zmiany dotyczące klastrów energii w ustawie o OZE oraz nowelizacja ustawy energetycznej. Nie możemy jednak zapominać, że Polska potrzebuje stabilnej podstawy w zakresie bezpieczeństwa energetycznego, która będzie kompensowała energię pozyskiwaną z innych źródeł.
„Energia, Środowisko, Rolnictwo” to cykl międzynarodowych konferencji poświęconych problematyce bezpieczeństwa energetycznego, środowiska i rolnictwa – fundamentom zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich w Polsce. Ich celem jest wypracowanie rozwiązań służących zmniejszeniu ubóstwa energetycznego na terenach wiejskich, podnoszeniu stanu świadomości ekologicznej, aktywizacji lokalnych społeczności oraz ożywieniu gospodarczemu na polskiej wsi. Konferencja „Energia, Środowisko, Rolnictwo” jest rozwinięciem cyklu debat nt. Odnawialnych Źródeł Energii realizowanych przez Fundację Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej od 2016 roku w Centrum Współpracy Międzynarodowej w Grodnie k/Międzyzdrojów. Konferencja organizowana jest we współpracy z Agro Promotion sp. z o.o. oraz Fundacją Na Rzecz Rozwoju Wsi „Polska Wieś 2000” im. M. Rataja pod honorowym patronatem Ministra Środowiska – Henryka Kowalczyka.