W Polsce występuje silne zróżnicowanie terytorialne przyrodniczych warunków do gospodarowania w rolnictwie i duży udział obszarów o trudnych warunkach do prowadzenia intensywnej produkcji rolniczej, których częstym atutem jest duża cenność i różnorodność krajobrazu. W tym miejscu nasuwa się pytanie: o możliwości funkcjonowania gospodarstw rolniczych na obszarach o trudnych warunkach gospodarowania, które są i powinny być trwałym elementem tych terenów wiejskich? Przesłanką racjonalnego działania w takich okolicznościach jest wybór odpowiedniego do nich kierunku produkcji gospodarstwa. Jedną z ważnych szans dla tych gospodarstw jest rozwój produkcji ekologicznej, w których zmniejszenie przychodów wynikające ze spadku plonów roślin uprawnych jest w stanie być co najmniej rekompensowane przez płatności z tytułu prowadzenia produkcji ekologicznej oraz premię cenową ze sprzedaży certyfikowanych produktów ekologicznych.
W opracowaniu podjęto się analizy dotychczasowego stanu rozwoju produkcji ekologicznej w Polsce, wskazano kierunki jej rozwoju, w tym w regionach o trudnych warunkach gospodarowania w rolnictwie, a także ustalono dla niej najważniejsze – według Autorów tego raportu – rekomendacje dalszego rozwoju w kontekście stawianym jej celom w ramach Strategii Europejskiego Ładu UE.
Ustalono, że system rolnictwa ekologicznego może stanowić szansę rozwoju rolnictwa w regionach kraju z trudnymi warunkami do gospodarowania. To stwierdzenie znajduje odzwierciedlenie w tendencjach, jakie zachodzą w rolnictwie w gminach z utrudnieniami do gospodarowania, gdzie obecny udział powierzchni zajętej pod produkcję ekologiczną wspartą w ramach obecnej WPR UE w łącznej powierzchni użytków rolnych jest ponad dwukrotnie większy niż w gminach z warunkami lepszymi.
Z powyższych analiz płynie wniosek, że przyjęty przez MRiRW w Ramowym Planie Działań dla Żywności i Rolnictwa Ekologicznego w Polsce na lata 2021– 2030 cel osiągnięcia co najmniej 7% powierzchni UR objętych produkcją ekologiczną do 2030 r. będzie możliwy do osiągnięcia w większym stopniu na obszarach o gorszych warunkach gospodarowania, ustalonych większym udziałem obszarów ONW i o przeciętnym wskaźniku waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej (ustalonym przez IUNG PIB w Puławach) mniejszym od średniej krajowej, gdzie możliwości intensyfikacji produkcji konwencjonalnej są często ograniczone i dodatkowo coraz częściej niepożądane przez społeczeństwo z powodu zazwyczaj dużej ich cenności przyrodniczej. Trzeba zaakcentować, że osiągnięcie ustalonego dla niej w Ramowym Planie Działań dla Żywności i Rolnictwa Ekologicznego w Polsce na lata 2021– 2030 celu do 2030 r. oznacza podwojenie obecnej powierzchni UR z produkcją ekologiczną w kraju.
Raport został przygotowany przez zespół pracowników Zakładu Ekonomiki Gospodarstw Rolnych i Ogrodniczych, a także Zakładu Ekonomii i Polityki Rolnej oraz Rozwoju Obszarów Wiejskich Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Państwowego Instytutu Badawczego.