Zwięzłe opisanie tego, co działo się w sektorze rolno-spożywczym w 2022 roku stanowi nie lada wyzwanie. Rok ten był specyficzny pod wieloma względami, a wiele zapoczątkowanych procesów będzie miało skutki w 2023 roku i w latach kolejnych. Sytuacja branży żywnościowej była nie tylko dynamiczna, ale także złożona i wielowątkowa. W sektorze rolno-spożywczym zawsze występowały i pojawiały się sytuacje problemowe charakterystyczne dla rolnictwa – wynikają one ze ścisłej zależności i związku z klimatem i przyrodą: susza i w efekcie niska podaż, sprzyjające warunki pogodowe i nadprodukcja, migracje ptaków i ptasia grypa. 2022 rok był o tyle wyjątkowy, że oprócz czynników, które standardowo są przyczyną zmian na rynkach rolnych wystąpił cały szereg zdarzeń zewnętrznych, które w istotny sposób wpłynęły na sytuację w rolnictwie i przetwórstwie. 2022 rok to kolejny rok pod znakiem pandemii COVID-19 i jej konsekwencji. Oznacza to konieczność dostosowania i uwzględnienia tego ryzyka w łańcuchach produkcji i dystrybucji.
Największe zmiany w sektorze rolnym w tym roku związane są ze zbrojną agresją Rosji na Ukrainę rozpoczętą 24 lutego 2022 roku. Sytuacja ta jest krytyczna i tragiczna w wymiarze ludzkim, społecznym i humanitarnym. Dodatkowo wojna ta ma bardzo duży wpływ na sektor rolny w Polsce, w Europie i na świecie.
Trzeba do tego dodać konsekwencje wdrażania Europejskiego Zielonego Ładu – czyli zmiany w polityce Unii Europejskiej zapoczątkowane w 2019 roku, które w sposób bezpośredni oddziałują na kierunki dystrybucji wsparcia i na sytuację w Polsce. Ta unijna strategia wzrostu, ma przekształcić Unię w neutralne klimatycznie, sprawiedliwe i dostatnie społeczeństwo o nowoczesnej, zasobooszczędnej i konkurencyjnej gospodarce. Bardzo duży nacisk kładzie się na dobrostan, wpływ na środowisko i jakość.
Pojawia się pewien rozdźwięk pomiędzy politycznymi kierunkami wytyczonymi przez Europejski Zielony Ład, a zagrożeniami wynikającymi ze skutków wojny w Ukrainie. Z jednej strony jest to dobrostan i jakość żywności, a z drugiej bezpieczeństwo żywnościowe i znaczne wzrosty kosztów produkcji i cen. W 2022 roku przez polski rząd przyjęty został Plan Strategiczny dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027. Najważniejszy program nakierowany na finansowanie zmian w rolnictwie. Rozwiązania zawarte w planie usiłują pogodzić te dwa podejścia.
Niniejszy raport przedstawia sytuację na wybranych rynkach rolno-spożywczych w Polsce na koniec 2022 roku. Odnosimy się do sektora wieprzowiny, wołowiny, drobiu, mleka, zbóż, owoców i warzyw oraz roślin oleistych. Dodatkowo przedstawiona jest również informacja o rynku rolnictwa ekologicznego oraz produktów regionalnych i tradycyjnych. Analiza pokazuje Polskę na tle rynków światowych, a także z uwzględnieniem obrotów handlowych. Wskazano również najważniejsze wydarzenia, które dotykały dany sektor w 2022 roku. Zmiany zachodzące na poszczególnych rynkach rozpatrywane są również w kontekście planowanych rozwiązań w zakresie finasowania.
W pierwszej części raportu omówione zostały najważniejsze zmiany, wydarzenia, inicjatywy, które mają charakter szerszy i obejmują więcej niż jedną branżę, następnie opisujemy sytuację już w poszczególnych segmentach.
Materiał ma na celu pokazanie faktów, trendów i kierunków oraz określenie ich przyczyn i źródeł. Nie formułowano natomiast ich oceny i tam, gdzie to było możliwe starano się nie wartościować i przedstawiać subiektywnych ocen.
Raport został opracowany przez zespół w składzie: dr Andrzej Hałasiewicz, dr Jakub Jasiński, Michał Rzytki.